سه شنبه 29 اسفند 1402

اوقات شرعی

آمار بازدیدها

 امروز: 0 نفر
 دیروز: 0 نفر
 این ماه: 0 نفر
 امسال: 0 نفر
 کل: 780365 نفر

مدیر شعبه ساری

  محمد مهدی پورالشریعه

 

آدرس : ساری - کمربندی شرقی - جنب بیمارستان شفا .     33205827 -33241665

مقدمه

آب الفبای زندگی است و از عناصر بقاء و دوام چرخش در کره زمین است. این ماده حیاتی در جهان معاصر با روند رو به افزایش از یک طرف و رشد مصارف کشاورزی، و در سایر بخش ها از سوی دیگر اهمیت بسیاری یافته و کمبود آن مشکلاتی را بوجود آورده است.

مدیریت منابع آب و اقدامات مورد نیاز در این زمینه در طول نیم قرن گذشته دچار تحولی شگرف شده است. شاید به جرأت بتوان گفت که در حدود پنجاه سال پیش موضوعی بنام مدیریت فراگیر آب وجود خارجی نداشته و سیستم های بهره برداری از منابع آب عموماً متکی بر اقداماتی بود که معمولاً توسط خود مردم سازماندهی می شد و دخالت سیستماتیک و برنامه ریزی شده در منابع آب موضوعیت نداشت. افزایش جمعیت و صنعتی شدن و توسعه مناطق شهری و همچنین استفاده از انرژی آب، دخالت بشر در  چرخه آب را به ارمغان آورد. این دخالت پیشتر در جهت تغییر در توزیع زمانی منابع آب از نظر کمی محدود می شد، تا بدین وسیله انطباق نیازها با پتانسیل منابع آب فراهم گردد. بنابراین چنین نیازهایی منجر به ایجاد تأسیسات بر روی منابع آبهای سطحی گردید که مدیریت آب و سازماندهی را بدنبال داشت و بتدریج سیستم های نهادی جهت برنامه ریزی و مدیریت منابع آب و بهره برداری و توزیع عادلانه آب شکل گرفت.

موقعیت جغرافیائی شهرستان ساری

حوزه فعالیت این امور با وسعتی معادل4000 کیلومتر مربع و با مختصات جغرافیایی 47-36-36 عرض شمالی و 9-54-53 طول شرقی از شمال به دریای خـــزر، جنوب به سلسله جبال البرز، شرق به حوزه آبریز نکاء رود و غرب به حوزه آبریز تالار و سیاهرود محدود است؛

شهرستان ساری مرکز استان مازندران با 5 بخش، 13 دهستان و 435 آبادی که طبق آمار سال 1381 جمعیتی بالغ بر 474833 نفر که 2/50 درصد در مناطق شهری و 8/49 درصد در مناطق روستایی با تراکم نسبی 8/128 نفر در کیلومتر مربع دارد، تحت پوشش این امور می باشد.

شبکه آبیاری و زهکشی تجن که یکی از بزرگترین واحدهای هیدرولوژیکی استان مازندران است، در حیطه مدیریتی این امور قرار دارد. عمده ترین زراعت منطقه شلتوک ( برنج ) است که به تنهایی حدود 27000 هزار هکتار از اراضی کشاورزی را در بر می گیرد.

موقعیت آب و خاک شهرستان ساری

شهرستان ساری دارای دو منطقه مجزا با شرایط آب و هوایی نسبتاً متفاوت است.

الف- مناطق کوهستانی با آب و هوایی مرطوب و نیمه مرطوب با تابستان های نسبتاً خنک و زمستان های سرد همراه با برف و یخبندان.

ب- مناطق شمالی ( دشت های پست و ساحلی ) دارای هوایی نیمه مرطوب و مرطوب و گاهاً گرمسیری.

- وضعیت اقلیمی از سیستم های محلی دریای خزر، مناطق قطبی، مدیترانه ای متأثر می گردد؛

- متوسط بارندگی در کل محدوده امور بهره برداری از شبکه آبیاری و زهکشی تجن با لحاظ کردن مساحت حوزه های آبریز ارتفاعات و مناطق دشتی بالغ بر 8/835 میلیمتر در سال است؛

- متوسط ماکزیمم و مینیمم رطوبت هوایی 75 تا 95 درصد در نوسان است؛

- میزان تبخیر در فصول زراعی 65 درصد فصول غیرزراعی است؛

- از نظر فیزیوگرافی شهرستان ساری از کوهها، تپه ها، دشت های دامنه ای، دشت های آبرفتی، اراضی پست و ساحلی تشکیل شده است. از کل مساحت قابل آبیاری اراضی کشاورزی بخش عمده آن در دشت تجن واقع شده است.

وظایف امور بهره برداری و توزیع آب تجن

- تقسیم و توزیع آب کشاورزی، شرب و بهداشت، صنعت و پرورش ماهی و غیره

- حفاظت و نگهداری از تأسیسات آبی.

- ترمیم و بازسازی سردهنه های آبگیر موقت.

- ترمیم و بازسازی کانالهای انتقال آب و جاده سرویس در شبکه آبیاری.

- رسوب زدایی و لایروبی کانالهای انتقال آب و انهار اصلی سنتی.

- شناسایی بهره برداران و مصرف کنندگان آب.

- وصول حقوق دولتی آب.

منابع آبی مورد بهره برداری

عمده ترین منابع تأمین آب مورد نیاز در بخش کشاورزی و غیرکشاورزی در حوزه آبریز تجن عبارتند از سد مخزنی شهید رجایی و رودخانه ها، چشمه سارها، آببندان ها و آب های زیرزمینی است

وضعیت منابع آبی مورد بهره برداری

ردیف

نام منبع

تعداد

سطح

کل حجم آبگیری

M.C.M

سطح زیر کشت

1

سد مخزنی ( شهید رجائی)

1

 

160

 

2

آب بندان

112

3727

86.83

7493

جمع

 

 

246.83

 

 

                                                                        جدول پیش بینی مصرف آب در سال

سطحی

زیرزمینی

شرب

صنعت

پرورش ماهی

سایر

جمع

         

 

 

 

تأسیسات آبی در دست بهره برداری عبارتند از :

1- سد انحرافی تجن

2- واحد عمرانی یک با وسعت شبکه 15700 هکتار

3- واحد عمرانی دو با وسعت شبکه 6500 هکتار

4- واحد عمرانی سه با وسعت شبکه 8700 هکتار

5- واحد عمرانی چهار با وسعت شبکه 16000 هکتار

دلایل بروز بحران کم آبی

- وجود سردهنه های آبگیر موقت در پائین دست سد مخزنی شهید رجائی.

- تخریب و تغییر ساختمان اولیه سردهنه های آبگیـــــر موقت به جهت برداشت بی رویه شن و ماسه رودخانه تجن.

- نبود دستگاههای اندازه گیری آب و سازه های آبی در سردهنه های موقت آبگیری بمنظور تعیین مقدار انتقال و توزیع آب بر مبنای حقابه.

- نگرش غیر اقتصادی به آب از سوی مصرف کنندگان.

- استفاده بی رویه از آب بویژه در ارتباط با کشت شالی .

- لایروبی نکردن بموقع انهار سنتی بوسیله مصرف کنندگان آب.

- عدم مشارکت کشاورزان و مصرف کنندگان آب در زمینه بهره برداری از تأسیسات آبی .

- استفاده از آب آببندانها به دو منظور ( آبیاری مزارع برنج و پرورش ماهیان گرمابی ).

- عدم برنامه ریزی کشت و توزیع آب.

- تقویت ننمودن مدیریت بالا دست سد انحرافی تجن و استفاده از خدمات نیروی انسانی محدود.

- انتقال و توزیع آب از طریق سردهنه های آبگیر موقت بصورت تجربی.

- در دسترس نبودن آمار واقعی اراضی زراعی و باغی بمنظور تطبیق با حقابه های اراضی روستاها

- عدم شناخت مصرف کنندگان از نحوه مدیریت نگهداری از تأسیسات و انتقال و توزیع آب در شبکه.

- تقلیل راندمان بویژه انتقال آب بدلیل خاکی بودن انهار.

- عدم تلقی و پذیرش مصرف کنندگان از آب بعنوان یک کالای اساسی.

- نگرش مدیریت دولتی در جهت توزیع آب و ...

- عدم اجرای دستورالعمل بهره برداری تهیه شده توسط مشاور.

روشها و پیشنهادات جلوگیری از بوجود آمدن بحران کم آبی

- ممیزی و کاداستر اراضی کشاورزی بویژه اراضی زیر کشت برنج بعنوان کشت مناسب در حوزه تجن .

- صدور سند مالکیت آب بر اساس ماده 18 قانون توزیع عادلانه آب

- ساخت سازه های آبی برای اراضی دارای حقابه و تعبیه دریچه های مقسم آب

- برنامه ریزی کشت و توزیع آب و کنترل و بررسی نتایج اجرای برنامه های سالانه آب

- بررسی و برآورد نیاز آبی قطعات 300 – 200 هکتاری و تحویل آب بدلیل عدم وجود شبکه، فرعی آبیاری و زهکشی ( شبکه، درجه 3 و 4 )

- اطلاع رسانی در جهت جلوگیری از استفاده بی رویه از آب بخصوص در ارتباط با کشت برنج .

- بررسی وضعیت آب آببندانها با توجه به استفاده از آنها به دو منظور ( آبیاری مزارع و پرورش ماهی ) به لحاظ تغییرات حجم و عمق آب و اهمیت استفاده از آنها در کشاورزی.

- تنظیم تقویم آبیاری براساس وضعیت منابع آب قابل حصول در هر سال آبی.

- برنامه ریزی سالانه عملیات نگهداری و تعمیرات طبق نوع کارها و زمان انجام آنها و تعیین اولویت ها.

- تشویق و ترغیب کشاورزان و زارعین در امر مشارکت در بهره برداری و حفاظت و نگهداری از تأسیسات آبیاری و زهکشی

- بررسی تغییر نوع کاربری آب واگذار شده ( اراضی دارای حق اشتراک ) برای هر واحد از نوعی به نوع دیگر ( کشاورزی، صنعتی و ... ) و تبعات تغییر مصرف و اثرات آن در زمان توزیع آب.

- بررسی میزان اراضی دارای حقابه، اخذ اطلاعات و آمار لازم و در صورت استفاده آب بیشتر از میزان حقابه و نحوه اجرای مقررات در این موارد.

 

 

 

 

 

 

کلیه حقوق این پورتال متعلق به شرکت توزیع آب استان مازندران می باشد.